Bước 1, nuôi thích nghi rong trong điều kiện phòng thí nghiệm. Mẫu rong được nuôi thích nghi với điều kiện phòng thí nghiệm trong một tuần. Môi trường nuôi rong là PES (Provasoil enriched seawater), độ mặn 28 - 31%. Các bình nuôi rong được đặt dưới ánh sáng huỳnh quang 25 - 35 phần triệu mol photon, chu kỳ sáng tối L:D=12:12, nhiệt độ duy trì ở mức khoảng 25 độ C, sục khí liên tục.
Ngoài nhân giống rong sụn, nhóm nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Hải sản thời gian qua còn tham gia thành công các đề tài sản xuất thực phẩm từ nhuyễn thể, sản xuất thức ăn thủy sản từ phế phụ phẩm cá tra... Ảnh: BT.
Bước 2, khử trùng tạo vật liệu sạch. Mẫu rong được cắt thành các đoạn 4 - 5cm, rửa với chất tẩy rửa 0,5% trong 10 phút và ngâm trong dung dịch provine iodine 2% (0,5% w/v) 3 phút. Sau đó, mẫu rong được xử lý với dung dịch Javen nồng độ 0,25% trong 5 - 10 giây để tạo vật liệu vô trùng.
Bước 3, cảm ứng tạo mô sẹo. Sau khi khử trùng, mẫu rong được cắt thành các đoạn nhỏ và cấy trên đĩa chứa môi trường thạch dinh dưỡng PES 2%, agar 1,5% để phản ứng tạo mô sẹo. Mỗi đĩa cấy 10 mẫu nuôi dưỡng trong điều kiện nhiệt độ khoảng 25 độ C, ánh sáng huỳnh quang 25 - 35 phần triệu mol photon, chu kỳ sáng tối L:D=12:12. Mô sẹo sẽ xuất hiện sau 5 - 7 ngày cấy mẫu. Định kỳ cấy chuyển sang môi trường mới sau 30 giờ.
Bước 4, nuôi cây tăng trưởng mô sẹo. Sau hai tháng, những mô sẹo loại tốt được cắt ra khỏi mẫu và cấy chuyển vào môi trường PES 2% bổ sung BAP 1 mg/l, nồng độ agar 1,5%. Điều kiện nuôi tương tự như cảm ứng tạo mô sẹo, ngoại trừ ánh sáng tăng lên 35 phần triệu mol photon. Tiếp tục nhân nhanh mô sẹo bằng cách cắt nhỏ 2 - 3 lần.
Bước 5, cảm ứng tạo phôi. Sau hai tháng nuôi cấy tăng trưởng, mô sẹo được nuôi cấy trong môi trường PES 2% bổ sung 1mg/l BA, agar 0,8% để cảm ứng tạo phôi. Điều kiện nuôi giống với điều kiện nuôi cấy tăng trưởng mô sẹo; nhiệt độ ổn định khoảng 25 độ C; ánh sáng huỳnh quang 35 phần triệu mol photon, chu kỳ sáng tối L:D=12:12.
Hiện nay, nghề nuôi trồng rong sụn bằng giống mới nuôi cấy mô đang nở rộ tại nhiều địa phương ven biển ở nước ta. Ảnh: BT.
Bước 6, tái sinh tạo chồi. Sau một tháng, mô sẹo được cấy chuyển vào môi trường PES lỏng bổ sung BA 1mg/l và IAA 2,5 mg/l, nuôi trên máy lắc với tốc độ 100rpm. Trong thời gian một tháng, phôi sẽ phát triển tạo chồi.
Bước 7, nuôi tạo tán rong hoàn chỉnh. Chồi rong sau khi hình thành được chuyển sang nuôi trong bình cầu bổ sung môi trường dinh dưỡng muối vô cơ NH4Cl và K2HPO4, độ mặn 2,8-3,1%, sục khí liên tục khoảng 25 độ C, ánh sáng huỳnh quang 35 phần triệu mol photon, chu kỳ sáng tối L:D=12:12.
Bước 8, nuôi thích nghi rong trồng giống nuôi cấy mô. Khi tán rong ở bình cầu đạt kích thước trên 3cm thì được đưa vào thích nghi ở bể ổn nhiệt khoảng 25 độ C, bổ sung môi trường dinh dưỡng muối vô cơ NH4Cl và K2HPO4, độ mặn 2,8-3,1%. Từ tuần thứ hai, tăng dần nhiệt độ ở bể ổn nhiệt cho đến khi cắt hoàn toàn chức năng ổn nhiệt để cây rong thích nghi với điều kiện nhiệt độ tự nhiên.
Sau khoảng 2 tuần, toàn bộ rong ở bể ổn nhiệt sau đó được cho vào lồng dưới kích cỡ mắt lưới 2a=2mm rồi thả trực tiếp ra biển cách bề mặt nước biển 30 - 50cm. Khi rong trong lồng đạt kích thước trên 10cm thì được sử dụng làm giống buộc lên giàn rong trồng thương phẩm.
Với các bước quy trình chặt chẽ, lần đầu tiên tại Việt Nam, Viện Nghiên cứu Hải sản đã sản xuất thành công giống rong sụn bằng phương pháp nuôi cấy mô. Theo Viện, tỷ lệ mẫu hình thành mô sẹo đạt trên 70%, trong đó mô sẹo tốt chiếm 40 - 60%, và có thể tái sinh thành tán rong giống.
giống rong sụn nuôi cấy mô chất lượng, năng suất cao đã mở ra triển vọng mới cho ngư dân. Ảnh: BT.
Rong sụn giống nuôi cấy mô có tốc độ tăng trưởng cao hơn rong sụn giống thường từ 7,4 - 11,3% nhưng vẫn giữ được chất lượng và hàm lượng carrageenan chiếm từ 45,75 - 46,75% trọng lượng rong khô sạch với sức đông của carrageenan từ ~690 - 712 g/cm2 và độ nhớt từ 130 - 135cPs, tương đương với rong giống thường và đạt tiêu chuẩn làm rong nguyên liệu phục vụ công nghiệp chế biến.
Công nghệ sản xuất giống rong sụn bằng phương pháp nuôi cấy mô của Viện Nghiên cứu Hải sản đã được áp dụng để sản xuất 5 vạn tản rong sụn giống và thử nghiệm trồng thương phẩm ở quy mô 1ha, đạt sản lượng trên 3 tấn khô/ha/vụ tại Khánh Hòa.
Về chi phí, khử trùng một mẫu bằng kháng sinh nguyên chất Sigma là 27.800 đồng, trong khi với dung dịch Javen là 50 đồng. Ngoài ra, việc sử dụng môi trường PES nuôi tản rong đã được nghiên cứu thay thế bằng môi trường dinh dưỡng vô cơ (NH4Cl - KH2PO4) cho tốc độ sinh trưởng tương đương, nhưng chi phí giảm đi khoảng 2.000 lần.
Ước tính chi phí cho 1 lít môi trường nuôi rong trong môi trường PES là 150.000 đồng, trong đó đó với NH4Cl - KH2PO4 là 75 đồng.
